Πατάτες Ογκρατέν με κρέμα γάλακτος και τυριά

Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 180°C. Βουτυρώνουμε καλά ένα πυρίμαχο ταψί (διαστάσεων περίπου 30x20 εκ. και βάθους 5-6 εκ.) ώστε να μην κολλήσουν οι πατάτες και για επιπλέον γεύση. (Συμβουλή: Μπορούμε να τρίψουμε και το εσωτερικό του σκεύους με μια κομμένη σκελίδα σκόρδο για διακριτικό άρωμα, αν θέλουμε.)

Κόβουμε τις πατάτες σε πολύ λεπτές φέτες (περίπου 3-5 χιλιοστά πάχος). Προσπαθούμε οι φέτες να έχουν ομοιόμορφο πάχος, ώστε να ψηθούν όλες στον ίδιο χρόνο. Συμβουλή: Αν διαθέτουμε μαντολίνο, το χρησιμοποιούμε για πιο γρήγορο και ομοιόμορφο κόψιμο. Επίσης, μπορούμε να αφήσουμε τις κομμένες πατάτες σε ένα μπολ με κρύο νερό μέχρι να τις χρησιμοποιήσουμε, για να μη μαυρίσουν.

Στρώνουμε τις μισές φέτες πατάτας στο βουτυρωμένο σκεύος, τοποθετώντας τες σε σειρές ελαφρώς overlapped (η μία να μισοκαλύπτει την άλλη). Πασπαλίζουμε με λίγο αλάτι και πιπέρι επάνω από την πρώτη στρώση. Σκορπάμε επίσης το μισό από το ψιλοκομμένο σκόρδο ομοιόμορφα ανάμεσα στις πατάτες. Έπειτα, πασπαλίζουμε από πάνω τη μισή ποσότητα από τα τριμμένα τυριά, ώστε να πάει παντού. Αυτή η ενδιάμεση στρώση τυριών θα χαρίσει έξτρα γεύση και στο εσωτερικό του ογκρατέν

Στρώνουμε από πάνω τις υπόλοιπες φέτες πατάτας, δημιουργώντας μια δεύτερη στρώση. Ρίχνουμε ξανά λίγο αλάτι και πιπέρι (το καρύκευμα ανάμεσα στις στρώσεις βοηθά να αναδειχθεί η γεύση της πατάτας). Προσθέτουμε και το υπόλοιπο σκόρδο σκορπιστά πάνω από αυτή τη δεύτερη στρώση πατάτας. Τώρα όλες οι πατάτες, το σκόρδο και μέρος των τυριών έχουν τακτοποιηθεί στο σκεύος.

Σε ένα μπολ ή μια κανάτα αναμειγνύουμε την κρέμα γάλακτος με το γάλα. Προσθέτουμε το μοσχοκάρυδο (αν χρησιμοποιήσουμε) και λίγο αλάτι και πιπέρι, και ανακατεύουμε καλά. Περιχύνουμε αργά το μείγμα των γαλακτοκομικών πάνω από τις πατάτες στο ταψί, φροντίζοντας να διανεμηθεί ομοιόμορφα. Το υγρό θα πρέπει να καλύπτει τις πατάτες έως περίπου τα 2/3 με 3/4 του ύψους τους. Συμβουλή: Αν το ταψί είναι πολύ γεμάτο, ρίχνουμε σταδιακά το μείγμα και σταματάμε αν δούμε ότι οι πατάτες καλύφθηκαν επαρκώς - μπορεί να μην χρειαστεί όλο το υγρό, ανάλογα με το μέγεθος του σκεύους​. Έτσι αποφεύγουμε το να ξεχειλίσει η κρέμα κατά το ψήσιμο.

Πασπαλίζουμε την κορυφή του φαγητού με τα υπόλοιπα τριμμένα τυριά, καλύπτοντας καλά όλη την επιφάνεια. Αν χρησιμοποιούμε παρμεζάνα, τώρα είναι η στιγμή να την προσθέσουμε – θα δώσει επιπλέον άρωμα και πιο τραγανή κρούστα. Κατόπιν, κόβουμε το υπόλοιπο βούτυρο σε μικρά κομματάκια και το σκορπίζουμε εδώ κι εκεί πάνω από τα τυριά. Καθώς θα λιώσει στο φούρνο, το βούτυρο θα βοηθήσει το επάνω μέρος να ροδίσει ομοιόμορφα και να γίνει πιο τραγανό.

Τοποθετούμε το ταψί στον προθερμασμένο φούρνο. Ψήνουμε στους 180°C για περίπου 60-90 λεπτά (ανάλογα με το πάχος των πατατών και το φούρνο), μέχρι οι πατάτες να ψηθούν καλά και να μαλακώσουν εντελώς. Θα καταλάβουμε ότι είναι έτοιμες όταν ένα μαχαίρι ή πιρούνι τρυπάει άνετα μέχρι κάτω όλες τις στρώσεις. Παράλληλα, η επιφάνεια θα έχει αποκτήσει ένα χρυσαφένιο χρώμα και θα κάνει φουσκάλες από την κρέμα που κοχλάζει. Συμβουλή: Αν κατά τη διάρκεια του ψησίματος δείτε ότι η κρούστα παίρνει πολύ γρήγορα σκούρο χρώμα πριν μαλακώσουν οι πατάτες, καλύψτε το ταψί χαλαρά με ένα αλουμινόχαρτο. Έτσι θα συνεχίσουν να ψήνονται οι πατάτες χωρίς να καεί παραπάνω η επιφάνεια. Λίγα λεπτά πριν το τέλος, μπορείτε να αφαιρέσετε το αλουμινόχαρτο για να ξεροψηθεί το επάνω μέρος.

Μόλις το ογκρατέν ψηθεί, βγάζουμε το ταψί από τον φούρνο. Αφήνουμε το φαγητό να σταθεί για περίπου 10 λεπτά πριν το σερβίρουμε. Αυτό το στάδιο ξεκούρασης είναι σημαντικό: η κρέμα θα δέσει καθώς κρυώνει λίγο και οι μερίδες θα σερβίρονται ευκολότερα, χωρίς να διαλύονται. Πασπαλίζουμε, αν θέλουμε, με λίγο φρέσκο θυμάρι ή σχοινόπρασο από πάνω για χρώμα και άρωμα. Σερβίρουμε τις πατάτες ογκρατέν ζεστές, κόβοντας σε τετράγωνα κομμάτια ή με ένα μεγάλο κουτάλι σαν σουφλέ. Καλή απόλαυση

• Ως συνοδευτικό: Οι πατάτες ογκρατέν ταιριάζουν εξαιρετικά με ψητά και μαγειρευτά κρεατικά. Σερβίρετε τες δίπλα σε ζουμερό ψητό κοτόπουλο, χοιρινό φιλέτο, μοσχαρίσια μπριζόλα ή ακόμη και αρνάκι φούρνου. Η κρεμώδης υφή της πατάτας και το τυρένιο στοιχείο συμπληρώνουν υπέροχα τα ψητά κρέατα, δημιουργώντας έναν αρμονικό συνδυασμό.

• Ως κύριο πιάτο: Μπορείτε κάλλιστα να απολαύσετε το ογκρατέν ως αυτόνομο χορταστικό γεύμα. Συνοδέψτε το με μια δροσερή πράσινη σαλάτα με vinaigrette (π.χ. μαρούλι, ρόκα, ντοματίνια και μια ελαφριά σως μουστάρδας-λεμονιού). Η οξύτητα και φρεσκάδα της σαλάτας θα «κόψει» ευχάριστα την πλούσια γεύση της κρέμας, ισορροπώντας το γεύμα. Προσθέστε και ένα ποτήρι λευκό κρασί (π.χ. Chardonnay ή Sauvignon Blanc) για μια πραγματικά γκουρμέ εμπειρία.

• Ιδέες παραλλαγών: Για μια πιο πληθωρική εκδοχή, μπορείτε να προσθέσετε πανσέτα ή μπέικον. Σοτάρετε 100 γρ. καπνιστή πανσέτα ή μπέικον κομμένα σε κύβους μέχρι να γίνουν τραγανά, και σκορπίστε τα ανάμεσα στις στρώσεις των πατατών πριν ρίξετε την κρέμα και τα τυριά. Το καπνιστό άρωμα θα απογειώσει το πιάτο και θα το κάνει ακόμη πιο χορταστικό - σχεδόν ένα πλήρες κυρίως γεύμα από μόνο του. Επίσης, μπορείτε να πειραματιστείτε με διάφορα τυριά της αρεσκείας σας (π.χ. λίγο μπλε τυρί για πιο τολμηρή γεύση ή τσένταρ για πιο έντονο χαρακτήρα).

• Στο τραπέζι: Τοποθετήστε το ταψί με το ογκρατέν στο κέντρο του τραπεζιού και σερβίρετε οικογενειακά. Κάθε καλεσμένος μπορεί να πάρει μια γενναιόδωρη κουταλιά ως συνοδευτικό στο πιάτο του. Το ογκρατέν διατηρείται ζεστό και νόστιμο για αρκετή ώρα, οπότε είναι ιδανικό για μπουφέ ή γιορτινά τραπέζια. Αν περισσέψει, φυλάξτε το στο ψυγείο - την επόμενη μέρα, ζεστάνετε το απαλά στο φούρνο ή στο φούρνο μικροκυμάτων, και θα είναι εξίσου απολαυστικό.